«سقوط بدون چتر نجات !!»  

علیرضا باغانی: 1) پیش‌بینی بازار ...

بورس24 : بورس تهران معاملات دومین روز هفته را شبیه به بازار شنبه و با تشکیل بیش از 25 همت صف فروش آغاز کرد. حوادث و اتفاقات تلخ اخیر باعث شده تا طیفی از سهامداران و معامله‌گران به دلایل مختلف نظیر ریسک‌گریزی، تسویه اعتبار، نیاز به نقدینگی، ترس از توقف طولانی‌مدت و از همه مهمتر بی‌تفاوتی سیاستگذاران در حمایت از بازار، مصمم به خروج باشند و لذا با حملات سنگین فروشنده‌ها و "سقوط بدون چتر نجات" مواجهیم !! از مهمترین و عجیب‌ترین اتفاقات بازار دیروز می‌توان به گشایش بدون دامنه نماد سایپا با افت حدود 15 درصدی، تشکیل صف فروش و حضور پُر شور حقوقی‌ها در سمت عرضه اشاره داشت !

واقعا نمی‌دانیم اگر پول و برنامه حمایتی از بازار نیست، چرا این مدل گشایش رخ داد ! چرا شرایط فورس‌ماژور و وضعیت بحرانی را درک نمی‌کنید ! اینجا بازار سرمایه است؛ نه محلی برای آزمون و خطا بر دارایی مردم ! به نظر می‌رسد رها کردن بازار چندان به علم مدیریت و تدبیر نیاز نداشته باشد ! گویا این سهم سهامداران از پیروزی بزرگ ما در جنگ اخیر است. با گشایش نماد سایپا این سیگنال را به بازار مخابره کردید که نقطه برقراری تعادل در سهام جایی بین افت قیمت 12 تا 20 درصدی است ! در واقع سهام سودده زودتر متعادل می‌شوند و سهام پرریسک با افت بیشتری به تعادل می‌رسند و این موضوع نشان می‌دهد که بر خلاف شعارها و وعده و وعیدها هیچ قصدی برای حمایت از بازار نیست !

در جریان معاملات روز گذشته، شاخص کل با افت 2.7 درصدی تا ارتفاع دو میلیون و 844 هزار واحدی عقب نشست. ارزش معاملات حوالی 3.4 همت و دقیقا شبیه به بازار شنبه گزارش شد و حدود 1.8 همت از این پول بطور مستقیم توسط حقیقی‌ها از چرخه بازار خارج شد ...

جالب است که سال 1402 برای بازار بسیار پُر درد بود. 1403 را که آغاز کردیم با خود فکر می‌کردیم که انشالله در این سال فضا بهتر می‌شود اما از بد ماجرا شرایط به مراتب پیچیده‌تر شد و حوادث ناگواری رقم خورد. 1404 را با امید بیشتری آغاز کردیم اما آنچه که می‌بینیم این است که سال به سال دریغ از پارسال و ما مانده‌ایم و اتفاقات و تحولات عجیب غریبی که گویی تمامی ندارند ! به واقع از سال 1402 تا به امروز رویدادهایی را دیده‌ و لمس کرده‌ایم که شاید در یک قرن در تاریخ رخ ندهد و چه شانس و اقبالی داریم که همه این موارد را به سرعت تجربه می‌کنیم. البته این نکته را گوشه ذهن خود داشته باشید که جنگ و بحران شکل‌گرفته، متفاوت‌ترین و خطرناک‌ترین بحران فعلی کشور است که تا به امروز با آن مواجه بوده‌ایم و به عقیده بسیاری از کارشناسان یکی از مهم‌ترین و شاید خاص‌ترین بزنگاه‌های نظام و کشور است. پس این را فراموش نکنید که در مقطع حساس و ویژه‌ای قرار داریم که تاکنون نظیر آن را تجربه نکرده‌ایم ...

این موضوع را هم اعتراف کنیم که در شناخت مسائل سیاسی و راهبرد آن در بازار تحلیل درستی نداشتیم و هرگز تصور چنین جنگی را نمی‌کردیم. البته از حق نگذریم طرف مقابل هم انتهای نامردی را به نمایش گذاشت؛ در حالی که وعده مذاکره و صلح و سازش می‌داد؛ نقشه جنگ می‌کشید و در نهایت کشور را اینچنین غافلگیر کرد. در سناریوهای سیاسی، خیلی به اتفاقات منفیِ عجیب، وزن نمی‌دادیم و عمده استراتژی‌ها در بازار را بر همین مبنا پیش ‌بردیم اما دقیقا غیرممکن‌ترین اتفاق، محقق شد. در واقع تحلیل ما بیشتر روی تصمیمات داخلی و مدیریت بحران بود و این قسمت ماجرا که طرف مقابل ممکن است از پشت خنجر بزند را در تحلیل‌های خود لحاظ نکرده بودیم.

به هر جهت آنچه در این ۱۲ روز جنگ گذشت بی‌شک ضربه سنگینی به سیستم نظامی و سیاسی کشور بود. کسانی که تحلیلگر سیاسی هستند حتماً درخصوص این موارد صحبت خواهند کرد اما تنها شانس اهالی اقتصاد و بازار سرمایه این بود که در طی این جنگ یک موشک به سمت زیرساخت‌ها شلیک نشد و این خوش‌اقبالی بازار بود که این موضوع را لمس نکرد. شک نکنید اگر چنین حوادثی رخ داده بود، با شرایط وحشتناک‌تر و بحران عمیق‌تر و عجیب‌تری روبرو می‌شدیم. اتفاقا همین موضوع می‌تواند به جمع و جور شدن سریعتر صفوف فروش و برقراری تعادل در بازار کمک کند.

در حال حاضر ما در وضعیت صلح موقت قرار داریم و به آتش‌بس فعلی خیلی نمی‌توان اعتماد کرد. طرف مقابل با تهدید نظامی و بالا داشتن دست قدرت خواسته‌های خود را مطرح می‌کند. بنابراین در فضای فعلی یا به سمت مذاکره و قرار گرفتن در مسیر دیپلماتیک گام بر می‌داریم یا شمشیر را از رو می‌بندیم و مجددا طرف مقابل در آسمان‌های ما ظاهر می‌شود ! پس هر لحظه امکان درگیری مجدد وجود دارد. در فضای مذاکرات طرف مقابل حداکثرها را می‌خواهد و به طور کلی در درجه بالای ریسک و در شرایط سخت و دشواری قرار گرفته‌ایم.

اما در فضای بحرانی باید تصمیمات خاص و ویژه‌ای اتخاذ شود تا بازار سرمایه از آن رهایی یابد. اقتصاد ایران دارای دو بال "بازار پول" و "بازار سرمایه" به عنوان موتورهای حرکتی بنگاه هاست. بانک مرکزی در بازار پول اقدام به تزریق 90 همت نقدینگی کرد تا این بازار را سرپا نگاه دارد. اقدامی که کاملا درست و در راستای حفظ بانکها بود. در برابر تزریق منابع به بازار پول، بازار سرمایه شاهد هیچ حمایت قابل رصدی نبود و این در حالیست که این بازار دست کم به 50 - 60 همت تزریق نقدینگی نیاز دارد. این تزریق کاملا طبیعی و لازم است چراکه بازار سرمایه مانند بانکها در روزهای اخیر تحت فشار شدید بوده و طبیعتا برای بازگشت به تعادل نیازمند حمایت است. به نظر همه باید پای کار باشند تا اعتماد از دست رفته به مرور بازسازی شود. با دست روی دست گذاشتن، بازار متعادل نمی‌شود ! (جای خالی دکتر همتی این روزها بشدت احساس می‌شود ...)

در جمع‌بندی باید گفت که زیرساختی از دست نداده‌ایم و فعالیت و تولید شرکت‌ها ادامه دارد. از نظر آسیب‌های اقتصادی به شرکت‌ها و زیرساخت‌ها در نقطه بحرانی قرار نداریم و آنچه آسیب دیده، سیستم نظامی کشور است اما آنچه در حال حاضر در بازار سرمایه آسیب دیده و در واقع ویران شده و زیر بمباران است کلمه‌ای به نام اعتماد بوده که زیر آوار ریسک‌های سیاسی و بی‌تفاوتی سیاستگذاران دفن شده و به این راحتی‌ها قابل التیام نیست.

این یکی از بزرگترین مشکلات بازار است. اگرچه شرکتها فضای نرمالی دارند و حتی قطعی برق هم به شکل عجیبی کمتر شده اما جریان پول و سرمایه تا وقتی این شرایط وجود دارد، حضور قطعی و جدی در بازار نخواهد داشت. لذا برای اینکه سرپا بمانیم و این دوره را طی شود، چاره‌ای جز تزریق تمام‌عیار جریان پول نیست. در حال حاضر نمی‌توان انتظارات عجیبی داشت و فقط و فقط باید به این فکر کرد که با این تزریق و جریان پول نگذاریم آخرین حلقه‌های اتصال و اعتماد به بازار از هم گسسته شود. امیدواریم عمق بحران فعلی را همگان درک کرده باشند ... !

اما از این پس فضا چه در حوزه سیاسی، چه نظامی و چه اقتصادی متفاوت خواهد بود. یا قرار است مذاکره مسالمت‌آمیز پیش برود و یا وارد چالش‌های نظامی و سیاسی می‌شویم. در حالت اول اگر قرار بر حل این اتفاقات و رویدادها با شکل مسالمت‌آمیز باشد، بهترین نوع آن یک توافق جامع امنیتی، اقتصادی و سیاسی با آمریکایی‌ هاست. ایران تضمین‌های امنیتی لازم را دریافت کند و موضوع هسته‌ای و موشکی و هرچه که مطرح می‌شود حل و فصل گردد. تحریم‌ها آرام آرام برداشته شود و به سمت عادی‌سازی شرایط پیش برویم که البته بعید است به این زودی‌ها همه‌چیز عادی شود. در سناریوی دوم آتش‌بس فعلی به شکلی ناپایدار پیش می‌رود جسته و گریخته زد و خوردهایی می‌شود، مذاکرات صورت نخواهد گرفت و احتمالاً مکانیزم ماشه پلن بعدی خواهد شد که شرایط پیچیده‌ای را نشان می‌دهد.

اما چه در انتظار بازار است ؟ همه این موارد را گفتیم که در نهایت فضای بازار را روشن کنیم. مسیر احتمالی که در پیش خواهیم داشت این است که یا حمایت جدی از بازار صورت می‌گیرد و یا همچون روزهای اخیر این حمایت به شکل زبانی و مصنوعی بوده و راهکاری در کار نخواهد بود ! در حالت دوم قطع به یقین راهی به جزء محدود کردن دامنه نوسان و خرید زمان برای تعادل خودجوش نیست ! از دید ما این فشار فروش به دو بخش تقسیم می‌شود. یک بخش جهنمی که دو روز گذشته پشت سر گذاشتیم و احتمالا امروز تجربه خواهد شد و بخش دوم که برای نیمه دوم هفته بوده و احتمالا اگر فضای سیاسی آرام بماند و تنش جدیدی ایجاد نشود، بازار به یک تعادل اولیه برسد. در تعادل اولیه نمادهایی که شرایط بنیادی نسبتا نرمال و جریان پول قوی‌تری دارند، می‌توانند فضای بهتری را تجربه کنند ...

ادامه کار برای رسیدن به این موقعیت سخت و دشوار است. باید جریان مداوم تزریق پول به بازار ادامه داشته باشد و این موضوع نه فقط امروز و فردا که در طول روزهای آتی تکرار شود و البته شرط این اتفاقات و تحولات این است که اتفاق عجیب و غریب دیگری رخ ندهد. امید بازار این است که با افت بیشتر رسیدن به تعادل آسان‌تر باشد. پس احتمالا نهاد ناظر از فردا با افت بیش از 10 درصدی قیمت‌ها حمایت و تزریق پول را بیشتر کرده و قفل صفوف فروش یکی پس دیگری شکسته شود ... (با تشکر که حمایت از بازار را موکول به اصلاح قیمت‌ها کردید و این بار هم زخم جدیدی بر بدن ضعیف و نحیف بازار حک کردید ... !!)

2) جدول بررسی آخرین وضعیت شاخص‌ها، بازار، نوسانات بازارهای جهانی و منحنی ارزش معاملات :

3) سر تیتر خبرهای سیاسی و اقتصادی – اخبار و شایعات بازار :  

* معاون وزیر خارجه درباره مذاکره یا ملاقات با آمریکایی‌ها به اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت که هیچ قرار ملاقاتی با آمریکایی‌ها نداریم.

* ترامپ: به ایران اجازه غنی‌سازی اورانیوم را نخواهم داد. رئیس‌جمهور مدعی شد: در طول مذاکرات، ایران خواستار ادامه یافتن برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود شد. اما واژه غنی‌سازی اورانیوم، واژه بدی است. من اجازه آن را ندادم و نخواهم داد. می‌دانستیم ایران تأسیسات بسیار زیادی دارد. آنها سه تأسیسات هسته‌ای اصلی دارد. ایران از تصمیم ما برای حمله به این تأسیسات اطلاعی نداشت.

* رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای گفته است ایران ظرفیت شروع دوباره غنی‌سازی اورانیوم را در عرض چند ماه دارد. او در مصاحبه‌ای با شبکه خبری CBS گفت پس از حملات آخر هفته گذشته آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران، آسیب‌هایی به این امکان وارد شده اما آنها به طور کامل تخریب نشده‌اند و خسارت کامل وارد نشده است.

* مدنی‌زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: صندوق بیمه جبران خسارت ناشی از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه جمهوری‌اسلامی ایران تشکیل می‌شود. در مقابله با حملات سایبری و صیانت از داده‌های این وزارتخانه سرورهای سازمان مالیاتی و گمرک تقویت شد. در انتظار تصویب بسته حمایت از اصناف، صنایع بزرگ و صنایع کوچک و متوسط حمایتی در دولت هستیم. علاوه بر این حمایت از بازارهای مالی و سیستم بانکی نیز در دستور کار وزارت اقتصاد قرار دارد. (آقای مدنی‌زاده بازارهای مالی از جمله بورس تهرانی که طی دو روز 140 هزار واحد سقوط کرده، نیاز به تصمیمات و اقدامات سریع و ضربتی دارد. وزارت اقتصاد باید تمام تلاش خود را برای حمایت از بورس کشور به میدان می‌آورد تا اینچنین مسخره عام و خاص دنیا نشویم ... !)

* حمید یاری معاون نظارت بر بورس‌ها گفت: یک‌سری بانک‌ها به صندوق‌های توسعه و تثبیت ما پول واریز کردند. وزیر اقتصاد به شدت حامی بازار است. از بسته حمایتی دولت امروز و فردا خبرهای خوبی خواهد رسید. صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی برای حمایت از بازار ورود جدی خواهند داشت. ورود جزئی اتفاق افتاده و ورود اصلی اتفاق می‌افتد.

* پورابراهیمی گفت: این بازار قابل مدیریت شدن بوده است. بازار شناوری آنچنانی ندارد که اجازه دهیم بازار هیجانی عمل کند. یک بانک ما اضافه برداشتش 360 همت شده بانک مرکزی نمی‌خواهد 30 همت کمک به بازار کند.